Browsing Tag
Bahar Hidayetoğlu
Her gün kullandığınız mobilyaları düşünün. Sabah kahvaltınızı yaptığınız masa, ofiste bütün gün oturduğunuz sandalye, ailece beraber keyifli sofralara oturduğunuz yemek odası takımı, ya da gece yorgunluğunuzu teslim ettiğiniz yatak… Her biri gündelik hayatın vazgeçilmez bir parçası. Peki, bu eşyalara hiç dikkatlice baktınız mı? Bu eşyalar sizin hakkınızda ne söylüyor? Dikkatlice seçilmiş ve özenle birleştirilmiş parçalar mı, yoksa rastgelen alınmış ve zamanla biriktirilmiş eşyalar mı… Eğer yaşam alanınıza biraz zevk ve renk katmak istiyorsanız, modern tasarım mobilya seçeneklerine göz atabilirsiniz. İkonik tarzları ve star parçaları derlediğimiz bu yazıda, yeni dekorasyon fikirleri için ilham verici noktalar bulacaksınız.
Modern tasarım mobilya anlayışı, aslında mobilyalara genel olarak tüm bakış açımızı değiştirmiştir. Modernist tasarım hareketinden önce mobilyaya süs olarak bir vurgu yapıldı. Evin bir kösesinde duran, kimi zaman oldukça şatafatlı ancak pek de kullanım kolaylığı sağlamayan ürünler mobilya olarak seçilirdi. Bir parçanın yaratılması sırasında harcanan zamanın uzunluğu, yani el işciliği, genellikle o parçanın değerinin bir ölçüsü olarak değerlendirilirdi.
Sanayi Devrimi ile birlike bu durum değişikliğe uğradı. Artık fabrikalarda makinalar çalışıyor, üretim çok daha kolay bir şekilde yapılıyordu. Bu durum tasarım mobilya için de bir dönüm noktası oluşturdu. Yeni kaynaklar ve ilerlemeler ile, dekoratif amaçlar için yaratılan nesnelerin vurgusunu işlevsellik, erişilebilirlik ve üretimi teşvik eden tasarımlar haline getiren yeni bir felsefe ortaya çıktı. İşte bu felsefeye, fonksiyonalizm denildi ve bu felsefe modern tasarım mobilya yaratımı arkasındaki esas fikir oldu. Bugün hala tasarım mobilya dünyasında bu akımı takip ederek tasarımlar yapan kişiler bulunmaktadır. Pek çok dizayn üzerinde derin etkiler bırakmıştır.
Her ülkenin müziği, mutfağı ve güyüm tarzı ayrı… Bu durumda tabii ki tasarım mobilya konusuna bakış açıları da ayrı olacak. Aynı zamanda her ülkede tüm bu alanlar birbirlerinden az ya da çok bir şekile etkilenmişlerdir. Tabii ki bu durum tasarım mobilya için de geçerli. Şimdi tasarım mobilya dünyasında küçük bir yolculuğa çıkacağız ve dünyanın farklı ülkelerinde birbirinden farklı tasarım mobilya ürünler nasıl ortaya çıkartılmış onları inceleyeceğiz!
Öncelikle işin arka planını bilmek gerekiyor…Teknoloji ve sanayideki gelişmeler ile yeni tarz mobilyalar yaratmak, her ülkede farklı sanatçı gruplarının etkisi altında gercekleşmiştir. Modern tasarım mobilya konusunda bugün bile birer başvuru kaynağı olan bu gruplar, oldukça zengin birer tasarım anlayışına sahiplerdir. Gelin beraber bu ülkelerin her birinde sanatçılar nasıl tasarım mobilya üretimleri yapmışlar, nasıl güzel eserlere imza atmışlar beraberce bakalım!
De Stijl yani “Stil” ya da “Üslup” hareketi, modern tasarım mobilya konusunda Hollandalıların yorumudur. Bu üslup, 1917 senedinde Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da Theo Van Doesburg isimli bir tasarımcı tarafından kurulmuştur. Hareket, tamamiyle sadeliğe dayanmaktadır. Gözü yoran ve karmaşa yaratan tüm aşırı elementlerin, sadece form ve renk temellerine indirgenmesi prensibini kullanır. Bu sekilde ortaya konan tasarımlar sadeleştirilir ve evrensel bir nitelik kazanır.
Bu hareketin mobilya özellikleri, dikey ve yatay bileşimlerin ve saf birincil renklerin ve siyah beyazın basitleştirilmiş geometrisini içerir. Modern tasarım mobilya konusunda Felemenk imzası atan bu stil, baktıkça bugün bile hoşunuza gidecek bir takım tasarımlar ortaya koymaktadır. De Stijl sanatçıları, mimarları ve tasarımcıları bu unsurları yeni bir görsel kültür yaratmak için birleştirmeye çalışmışlardır. Gerrit Rietveld, Piet Mondrian ve Mies van der Rohe ön plana çıkan tasarımcıları olarak değerlendirilir.
De Stijl türünün en popüler mobilya örneklerinden bir tanesi Gerrit Rietveld tarafından tasarlanmıştır. Kırmızı-Mavi Sandalye olarak aldandırılan bu dizayn, De Stijl tarzı tasarım mobilya denice ilk akla gelen ürünlerden bir tanesidir. Kırmızı-Mavi Sandalye’nin ilk versiyonları 1917 civarında yaratılmıştır. Orijinal olarak siyah ve beyaz renkleri kullanılmıştır. Ancak 1923 yılında De Stijl'in özelliklerini vermek için tasarıma renkler eklenmiştir. Rietveld’in bu tasarımı yaratmaktaki esas amacı, üretim maliyeti düşük olan bir sandalye tasarlamaktı.Sonuca üretim maliyetini düşürmek, hem Endüstri Devrimi sonrası dünyanın hem de fonksiyonalizmin esas amaçlarından bir tanesiydi… Ve bu durum, tasarım mobilya konusu da etkilemişti. Gerrit Rietveld, ucuza üretimi yapacağı tasarımın kitlesel olarak üretilmiş olması ile hedeflemişti Bu sandalye, kaygan ağacı ve çam kalasları ile ortaya çıkarılmıştı.
Biraz daha doğuya doğru ilerleyelim… Tasarım mobilya ile ilgili ikinci durağımız Almanya. Ülkenin zengin kentlerinden bir tanesi olan Münih kentinde 1907 yılında kurulan bir tasarım akımından bahsedeceğiz: Deutscher Werkbund. Tasarım mobilya konusunda da çalışmalar yapan bu topluluk, 20. yüzyılın başlarında bir tasarım ve yeni fikirler yoluyla ulaşılan kültürel bir ütopya yaratmaya çalışan sanatçıların, tasarımcıların ve üreticilerin bir araya gelmesi ile kurulmuştur. Ürettikleri tasarımın modern olması ve “formun takip ettiği işlevi” yansıtması, bu tasarımcıların bir numaralı düşüncesidir. Bunun yanı sıra kalite, materyal dürüstlüğü, işlevsellik ve sürdürülebilirlik gibi “etnik olarak saf” tasarım ilkelerini paylaşmışlardır. Sadece bu ilkelere bakarak bile onların yaşadıkları döneme göre ne kadar vizyon şahini bir tasarım grubu olduğunu görmek mümkün… Deutscher Werkbund, bu fikirleri birçok modern tasarım kurumunun gelişimine ilham veren diğer Alman sanatçı ve tasarımcılara desteklemede önemli bir rol oynamıştır. Deutscher Werkbund grubunun en önemli mimar ve tasarımcıları arasında Hermann Müthesius, Peter Behrens ve Ludwig Mies van der Rohe vardır.
Marcel Breuer'in 1928 yılında Wassily Sandalyesinde krom kaplı çelik boru kullanmasından ilham alan Le Corbusier, benzersiz bir şezlong koltuk yaratmıştır. Sırt ve oturak kısmına koyduğu sık bir çelik destek ünitesi ile ergonomik tasarımın ilk örneklerinden birini yaratmıştır. Tübüler çelik çerçeveler ve deri veya deri döşeme ile sık Chaise Longue başlangıçta Villa Savöye, Poissy ve Ville-d'Avray dahil olmak üzere özel Fransız konut komisyonları için üretilmiştir. Bu parça, tarihe geçmiş bir parçadır; zira sanayi çağının kitlesel üretimini malzeme ve yapı kullanımıyla özetler. Ancak bütçe hedeflerini tutturamaz. Wassily Chair'in aksine, karmaşık tasarım üremeyi pahalı hale getirmiştir.
Barcelona Sandalyesi, yine Bauhaus tasarım hareketinin temsilcilerinden bir tanesi. Sadece mobilyadan ziyade işlevsel sanat olarak tasarlanmıştı. 1929'da, uluslararası tasarım fuarında Alman Standı için Mies Van Der Rohe ve Lilly Reich tarafından tasarlandı. Bu modern tasarım mobilya orgeni, hem Firavunların katlanır sandalyelerinden hem de "X 'Romalıların ayakları şekillendirilmiş ve İspanyol kraliyet ailelerine adanmıştır. Breuer'in örneğini takip eden diğer tasarımcılar gibi, tek bir 'S' şeklinde eğri oluşturmak için krom kaplı yassı çelik çubukların kullanımını da içeriyordu Ön bacaklar, koltukları ve arka bacakları oluşturan çubukların 'S' eğrisini geçerler. Bu parçaya sık ve kasıtlı olarak basit bir estetik yaratmıştı.
1963 senesinde Robin Day isimli bir tasarımcı, İngiltere’deki ünlü bir mobilya tasarım evi olan Hille için bir sandalye tasarladı. Bu sandalyeye Polyprop ismini verdi. Robin Day sandalyesini tasarladığında, herhalde bu kadar ikonik bir tasarıma imza attığını bilmiyordu. Sıradan bir sandalye diyip geçmeyin” Bu tasarım, milyonluk satış rakamları ile dünyanın en çok satan sandalyesi haline gelmiştir. Bugün, bu sandalye modern bir tasarım klasiği olarak kabul ediliyor. Üstelik Robin Day’i onurlandırmak adına Birleşik Krallık’taki Kraliyet Posta Teşkilatı tarafından hatıra pullarına basılarak kutlanıyor.
Noguchi sehpası, tasarım mobilya konusunda batıdan gelmeyen nadir örneklerden bir tanesi… Yaratıcısı oldukça becerikli biri. Heykeltraş, ressam, seramik sanatçısı, mimar, peyzaj mimarı, ürün, mobilya ve sahne tasarımcısı İşamü Noğuchi tarafından tasarlandı. On parmağında on marifet olan bu tasarımcı, yarım Amerikan, yarı Japonyalı… Noguchi, tasarımda kullandığı organik ve modern formları ile ünlüdür. Heykel ve öteki plastik sanatlar konusundaki ustalığını tasarım mobilya konusuda da göstermiştir. En ünlü eserlerinden bir tanesi de bir kahve sehpasıdır. Bu sehpa, eşsiz ve benzersiz sadeliğe sahiptir. Modern klasik mobilya hareketi ile ilişkili en çok aranan parçalardan biridir.
